7 marca miała miejsce debata w siedzibie gazety Rzeczpospolitej pt: “5G w Polsce – wyzwanie technologiczne czy zagadnienie polityczne?”.

Uczestnikami debaty byli:

• Grażyna Piotrowska-Oliwa – Prezes Virgin Mobile w Polsce
• Jerzy Żurek – Dyrektor Instytutu Łączności
• Paweł Pudłowski – Poseł na Sejm RP / Przewodniczący klubu Nowoczesna / Przewodniczący Sejmowej Komisji Cyfryzacji, Innowacyjności i Nowoczesnych Technologi
• Jacek Niewęgłowski – Doradca P4 (Play),
• Tonny Bao – Prezes Huawei Polska
• Piotr Rutkowski – Instytut Mikro Marko
• Piotr Mieczkowski – Dyrektor Wykonawczy Fundacji Digital Poland, Członek AI Alliance, TMT Expert
• Boris Stokalski-Dzierzykraj – Prezes PIIT.
• Jordi Mongay Batalla – Instytut Łączności oraz Uniwersytet Warszawski

Główne wnioski z debaty:

1. O 5G jest głośno i stało się ono m.in. wątkiem politycznym gdyż
   1. To element wojny handlowej USA<>Chiny
   2. Rosja dokonuje dezinformacji w mediach społecznościowych by walczyć z rozwojem 5G w Europie
   3. należy zdekomunizować normy PEM (zharmonizować do norm ICNIRP/WHO)
   4. Exatel (nadzorca: MON) zaleca budowę jednej sieci kontrolowanej przez państwo
   5. są zapisane cele do m.in. uruchomienia sieci 5G na poziomie Unii Europejskiej
   6. zapowiadana jest w mediach rewolucja komunikacyjna z racji 5G.
2. Hałas wokół 5G jest bliski hałasowi wokół 3G
   1. wtedy mieliśmy bańkę inwestycyjną i telekomy europejskiej po niej się już nie podniosły.
   2. Przy inwestycjach w 5G należy być czujnym
3. Oczekiwania wielu polityków wobec budowy sieci 5G są podobne do oczekiwań związanych z eksploracją gazu łupkowego w Polsce.
   1. Wielu z nich widzi już “miliardy”, które chce opodatkować i kontrolować. Należy się wstrzymać, wiedząc jak skończyła się historia z łupkami w Polsce
4. Budowa sieci 5G wymusza współpracę pomiędzy operatorami – nowa filozofia budowy sieci z użyciem small cells i fali milimetrowych oznacza konieczność współdzielenia elementów pasywnych / aktywnych sieci
5.  Budowa sieci 5G dzisiaj to głównie:
   1. budowa sieci 5G jako ewolucji sieci 4G
   2. FWA – radiowy światłowód tj szybszy internet
   3. chęć zwiększenie pojemności sieci i niższe opóźnienia dla konsumenta
   4. Kolejne etapy wdrożenia 5G (Ericsson) zaprezentowano niżej:
   5. 
6. Kluczowymi elementami do wdrożenia 5G jest:
   1. Agregacja różnych częstotliwości razem
   2. Współdzielenie pasma pomiędzy LTE/5G i innymi technologiami
   3. Wspólny szkielet sieci (dual mode 5G cloud core)
7. 5G umożliwi niższe koszty wyprodukowania 1 GB dzięki:
   1. wykorzystaniu tej samej sieci radiowej (SingleRAN) poprzez dodanie na początek nowych częstotliwości oraz uruchomienie 5G na obecnych stacjach
      1. uwaga – w przypadku nowej sieci czy jednej sieci ten element nie istnieje
   2. wykorzystanie tego samego szkieletu sieci
      1. uwaga – w przypadku nowej sieci czy jednej sieci ten element nie istnieje
   3. niższe zużycie prądu
   4. Konieczna agregacja pasm by zwiększyć zasięg.
      1. Wdrożenie jednej sieci 5G tylko na np. 700 MHz (dla jednej sieci) jest błędem (ericsson)
      2. 
8. Najniższy koszt wdrożenia TYLKO dzięki wykorzystaniu infrastruktury 2-4G
   1. Ericsson z FG TIME
   2. 
9. 5G na początku nie oznacza większej liczby stacji bazowych gdyż zastosowany będzie m.in. decoupling uplink / downlink
   1. znowu uwaga – ważna informacja przy budowie 5G na bazie 4G jako ewolucji
10. Po pasmo dla sieci 5G może sięgnąć nawet lokalny biznes np. parki przemysłowe by wdrażać lokalne sieci na potrzeby Przemysłu 4.0 (ITU slajd na bazie zapisów w Niemczech – regionalne rezerwacje pasma, dodatkowe wobec rezerwacji pasma na cały kraj)
    1. 
11. Bezpieczeństwo sieci jest już wyjątkowo wysokie w sieciach telco
    1. sektor ten, tak jak bankowy, wykorzystuje nowe technologie od lat, stosując i sprzedając od lat m.in. urządzenia anti-DDoS
    2. wywołanie dyskusji o bezpieczeństwie nastąpiło w wyniku wojny handlowej USA<> Chiny
    3. do czasu wojny handlowej nikt nie kwestionował bezpieczeństwa np. 4G
    4. dotychczasowe szpiegostwo bazowało na aplikacjach, zmianach w urządzeniach konsumenckich czy socjologicznym hackowaniu ludzi
    5. brak dzisiaj dowodów na szpiegostwo urządzeń sieciowych Huawei.
    6. dzisiejsza nagonka Amerykanów na Huawei przypomina nagonkę na Saddama Husajna w Iraku. Podniesiono wątek pójścia na wojnę w Iraku na bazie zapewnień Amerykanów o Broni Masowego Rażenia (WMD), której nie było. Konieczna jest prezentacja konkretnych dowodów,
12. Potencjalne wykluczenie dostawców z 5G:
    1. przy wprowadzaniu zakazów na dany sprzęt (dowolny dostawca) należy pamiętać, że łańcuch jest tak silny jak najsłabsze ogniwo. Zatem jeśli Polska chciałaby wykluczyć dostawców to tylko w zgodzie na poziomie całej UE lub militarnie całego NATO,
    2. Wszelkie kryteria potencjalnych wykluczeń powinny być otwarte, transparentne i znane wszystkim stronom i dotyczyć każdego dostawcy,
    3. Do elementów wspierających bezpieczeństwo można zaliczyć np. certyfikację, czy dywersyfikację dostawców (np. 50% dla jednego dostawcy na poziomie kraju/operatora)
13. Zwiększone dodatkowo bezpieczeństwo w wybranych obszarach
    1. zamiast mówić o niezwykłym bezpieczeństwie całej sieci zacznijmy rozmawiać kto i gdzie go potrzebuje i dlaczego
    2. wybrane typowe obszary to sieć dla służb, komunikacja krytyczna czy sieci energetyczne
    3. te wybrane warianty można lepiej zabezpieczyć budując nawet osobne sieci / nakładkowe np. na paśmie 450 MHz (utilities) czy 700 MHz w odosobnieniu od siebie dla konsumentów i biznesu
14. 5G rozwija się najszybciej z wszystkich poprzednich technologii
    1. Są już urządzenia lub będą na masową skalę – inaczej niż przy 3G czy LTE. W przypadku obu poprzednich generacji dostępne były przez pierwsze kilka lat działania tych sieci tylko np. modemy z dostepem do internetu. Z kolei smartfony początkowo oferowały połączenia głosowe tylko w 2-3G (tzw CSFB)
    2. Ogromne tempo podpisywania kontraktów na sieci 5G – sam Huawei posiada już ich ponad 30
    3. 
15. Obecne wdrożenia 5G są “wybrakowane” i bazują na sieciach 4G (tzw model wdrożenia Non-standalone – NSA.). Takie wdrożenia oferują na dzisiaj po prostu lepszy internet (zwane eMMB).
16. Brakuje obecnie standaryzacji dla pełnej prawdziwej sieci 5G. Pełne 5G pojawi się wraz z Release 16 i przyniesie uRLLC (Ultra-Reliable Low-Latency Communication)  czy mMTC (Massive machine type communications). Standard pojawi się w połowie 2020 a wdrożenia komercyjne może nastąpią w 2021.
17. W teorii możliwe jest wdrożenie podstawowego dostępu do internetu w trybie niezależnej sieci 5G (odseparowanej od 4G  – tzw. tryb Standalone wprowadzona w Release 15 3GPP w 2018 roku). W praktyce nie jest to jednak możliwe gdyż dostawcy nie oferują dzisiaj takich możliwości.
18. Roadmapa 3GPP
    1. 

Warto podkreślić tutaj wnioski w zakresie jednej państwowej sieci proponowanej przez Exatel – jej wdrożenie przekreśla:

• wszelkie benefity 5G (agregacja pasm, wykorzystanie tych samych anten 4G czy szkieletu sieci czy współdzielenie pasma),
• szybki sposoby wdrożenia 5G na świecie (jako ewolucja z 4G),
• brak standardu dla prawdziwie osobnej i pełnej sieć 5G
• Standard przewiduje możliwość osobnej niezależnej sieci 5G (SA) jednak w praktyce obecnie żaden dostawca nie oferuje takiego sprzętu.

PS. Różnice między 5G Standalone a 5G Non Standalone tutaj.