Jak napisałem w raporcie “Jak efektywnie zbudować sieci 5G w Polsce z korzyścią dla społeczeństwa i państwa” w Niemczech do 18 grudnia 2020 trwał przetarg na operatora, który uzyska częstotliwości w paśmie 450 MHz. Dyskusje trwały rok  (link), były prowadzone w dialogu z rynkiem prywatnym oraz angażując dziesiątki interesariuszy i niezależnych ekspertów. Dyskusja trwała też w rządzie – czy powinna działać tam tylko energetyka, czy również komunikacja ochrony publicznej i pomocy w wypadku klęsk żywiołowych (PPDR). O to drugie apelował BDBOS, argumentując, że pasmo 450MHz jak i pasmo 700 MHz jest zharmonizowane w Europie do świadczenia usług PPDR (podobnie jak 420 MHz).

W Niemczech działa największa instalacja TETRY do komunikacji rządowej i służb. Rząd Niemiec testuje właśnie rozwiązania LTE/New Radio (5G) chcąc zmigrować to przestarzałe rozwiązanie z lat 90tych do nowego standardu 3GPP. Niemiecka TETRA zapewnia łączność dla blisko 1 miliona użytkowników i wykorzystuje do świadczenia usług ponad 4700 stacji bazowych. Warto przy tym zwrócić uwagę, że niemiecki regulator BNetzA sprzedał w procedurze selekcyjnej całe pasmo komercyjne 700MHz tj 2 × 30 MHz w 2015 roku za kwotę ponad 1 miliarda euro. Niemiecki rząd rozważa wykorzystanie dodatkowego pasma 2 x 3 MHz + 2 x 5 MHz (łącznie 2 x 8 MHz) na PPDR współpracując przy tym z sektorem prywatnym, który rozgłosiłby sygnał sieci PPDR. Dodam, że Francuzi właśnie zakończyli przetarg dla sieci RRF na PPDR na  2 x 8MHz, które to pasmo rozważają Niemcy.

Diagram – zharmonizowane pasmo dla PPDR w paśmie 700 MHz w ramach Europy. Źródło: CEPT/ECC

Niemiecki rynek energii jest specyficzny – działa na nim ponad 2000 (!) operatorów systemów dystrybucyjnych i sprzedawców energii. W żadnym innym kraju europejskim nie ma tylu firm dostarczających energię, co w Niemczech. Obok wielu dużych przedsiębiorstw (np. RWE, E.ON, Vattenfall ) istnieje znaczna liczba małych i średnich dostawców energii, z których większość jest własnością komunalną. W sumie stanowią one ponad dwie trzecie wszystkich przedsiębiorstw. W sumie na niemieckim rynku energetycznym w 2019 roku działa około 2 200 firm – ich obszary działalności obejmują wszystko, od wytwarzania lub produkcji energii elektrycznej, Pomimo wielu fuzji, zwłaszcza na poziomie regionalnym, liczba przedsiębiorstw działających na niemieckim rynku energetycznym jest dziś znacznie wyższa niż przed liberalizacją w 1998 roku. Dostawcy obsługujący głównie klientów indywidualnych to w większości przedsiębiorstwa wielozakładowe, które oferują swoim klientom różnorodne pakiety produktów w zakresie gazu ziemnego, ogrzewania, energii elektrycznej, a często również wody.

W Niemczech rozwija się prężnie sektor zielonej energii dla której kluczowe jest sterowanie inteligentną siecią dystrybucji. Właśnie dlatego potrzeba by energetyka wykorzystywała dobrodziejstwa łączności IoT. Nie ma zielonej energii i cyfryzacji energetyki bez wdrożenia IoT.

Wracając do pasma 450 MHz – spółka 450Connect.de właśnie zakomunikowała, że wygrała otwarty konkurs na świadczenie usług IoT w tym paśmie dla energetyki. Zatem droga do rozwoju bezpiecznej sieci radiowej w celu realizacji transformacji energetycznej i transportowej jest otwarta. Operator sieci radiowej 450connect otrzymał kontrakt na użytkowanie częstotliwości 450 MHz. Spółka joint venture, wspierana przez przedsiębiorstwa z branży energetycznej i wodnej, odniosła sukces w przetargu Federalnej Agencji Sieciowej. W tym zakresie częstotliwości powstanie teraz ogólnoniemiecka, szczególnie bezpieczna i wysoce dostępna sieć radiowa LTE dla energetyki i gospodarki wodnej oraz innych infrastruktur krytycznych.

Poniżej kilka informacji z komunikatu prasowego

Kolonia, 9 marca 2021: “Jesteśmy bardzo zadowoleni z przyznania częstotliwości 450 MHz spółce joint venture 450connect, która jest wspierana przez firmy z branży energetycznej i wodnej”, mówi Carsten Ullrich, rzecznik zarządu 450connect GmbH. “Decyzja Federalnej Agencji Sieci pokazuje, że nasza koncepcja wykorzystania częstotliwości dla zaopatrzenia infrastruktury krytycznej jest przekonująca i że jesteśmy w stanie ją zrealizować w sposób niezawodny, efektywny i szybki. Jest to uznanie dla ogromnej wiedzy i bogatego doświadczenia, które firma 450connect zdobyła w zakresie rozwoju i eksploatacji sieci radiowych 450 MHz oraz we współpracy z sektorem utilities”.

“450connect oferuje wszystkim operatorom infrastruktury krytycznej niedyskryminujący i otwarty dostęp do platformy sieci radiowej 450 MHz“, mówi Theo Waerder, przewodniczący zarządu Utilities Alliance 450 e.V. i dyrektor zarządzający Bonn-Netz GmbH. “Dzięki naszemu narodowemu i międzybranżowemu podejściu oferujemy naszym partnerom i klientom możliwość wykorzystania usług radiowych w ich rozwiązaniach end-to-end, tworząc w ten sposób własną regionalną wartość dodaną. Jest to szczególnie prawdziwe w przypadku wprowadzania własnej infrastruktury, ponieważ znacznie przyspiesza to uruchomienie sieci krajowej.”

“Przyznanie częstotliwości 450 MHz jest wynikiem niestrudzonej pracy zespołu skupionego wokół Alliander i 450connect, wspieranego przez dużą liczbę firm i organizacji z branży energetycznej i wodnej, które udało nam się pozyskać dla tego ważnego projektu” – mówi Frank Zeeb, CEO Alliander AG i inicjator 450connect GmbH. “Sieć radiowa 450 MHz jest pilnie potrzebnym czynnikiem umożliwiającym transformację energetyki, ponieważ oznacza, że nic nie stoi na przeszkodzie cyfryzacji przemysłu.

“Przygotowania do budowy sieci radiowej 450 MHz idą już pełną parą – mówi Torsten Maus, prezes zarządu EWE NETZ GmbH. Planujemy, że do końca 2024 r. zostanie uruchomiona cyfrowa infrastruktura komunikacyjna z około 1.600 stacjami bazowymi. Operatorzy sieci będą wtedy w stanie monitorować wytwarzanie, transport i zużycie energii w czasie rzeczywistym i kontrolować je zgodnie z potrzebami. Ponadto będą one w stanie znacznie skuteczniej zintegrować z systemami energetycznymi liczne zdecentralizowane elektrownie wiatrowe, fotowoltaiczne i elektrociepłownie. W ten sposób sieć radiowa 450 MHz przyczyni się w znacznym stopniu do pomyślnego przejścia na energię i transport oraz do przeciwdziałania skutkom zmiany klimatu.

“Przyznanie częstotliwości 450 MHz firmie 450connect otwiera drogę do rozwoju ogólnokrajowej sieci radiowejLTE450 dla operatorów infrastruktury krytycznej, a w szczególności dla branży energetycznej i wodnej”, mówi dr Alexander Montebaur, Prezes Zarządu E.DIS AG dla E.ON SE. “W obliczu wyzwań związanych z transformacją energetyki i transportu, a także zmian klimatycznych, nasza branża jest absolutnie uzależniona od bezpiecznej i wysoce dostępnej infrastruktury komunikacyjnej. Liczne badania wykazały, że sieć radiowa 450 MHz jest najbardziej odpowiednim, a jednocześnie ekonomicznie opłacalnym i bezpiecznym rozwiązaniem. Tym bardziej cieszymy się, że teraz wreszcie staje się to rzeczywistością.”

Federalna Agencja ds. Sieci oficjalnie otworzyła procedurę przyznawania częstotliwości 450 MHz w dniu 16 listopada 2020 r. Wnioski można było składać do 18 grudnia. Ocena opierała się na wcześniej zdefiniowanych kryteriach, takich jak niezawodność, doświadczenie i wydajność. Spółka joint venture jest wspierana przez czterech równorzędnych udziałowców: Alliander, konsorcjum regionalnych dostawców energii, E.ON oraz stowarzyszenie utility alliance 450, w skład którego wchodzi duża liczba głównie komunalnych zakładów użyteczności publicznej, dostawców energii i wody z udziałem spółki zależnej EnBW – Netze BW. Łącznie przedsiębiorstwa te zaopatrują około 90 procent Niemiec w usługi infrastrukturalne o krytycznym znaczeniu dla systemu.

Widać jak na dłoni różnice pomiędzy Polską, a Niemcami

1. W Niemczech przeprowadzono szerokie konsultacje z rynkiem, w sposób transparentny i inkluzywny
2. W Niemczech przyznano częstotliwości w procedurze konkursowej
3. W Niemczech panuje szeroka zgoda ponad 90% rynku (przypominam to w kontekście struktury rynku niemieckiego gdzie na rynku jest 2200 podmiotów!)
4. W Niemczech rząd i spółki z sektora elektroenergetycznego współpracują z ekspertami z sektora telekomunikacyjnego i stowarzyszeniami czy fundacjami

Co mamy w Polsce?

Kłótnie, bałagan, mętną wodę i “cyfrową suwerennością”.

W przypadku sektora elektroenergetycznego, sieć radiowa TETRA została wybudowana i pokrywa 100% obszaru Operatora Systemu Dystrybucyjnego (OSD) Energa (PKN Orlen), 18% obszaru OSD Tauron i 2% obszaru PGE. W marcu 2018 roku sejm, bez przedstawienia żadnych analiz czy konsultacji, przyjął poprawkę do prawa telekomunikacyjnego, która wskazywała, by prezes UKE bez opłat, w uzgodnieniu z ministrem właściwym do spraw energii, zapewnił odpowiednie częstotliwości do realizacji zadań  z zakresu łączności głosowej i transmisji danych do zarządzania sieciami przesyłu lub dystrybucji paliw gazowych, płynnych bądź energii elektrycznej na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w celu zapewnienia tym sieciom bezpieczeństwa, ciągłości działania, usuwania awarii lub monitoringu zdarzeń powodujących zagrożenie dla dostaw energii lub jej nośników bądź zapewnienia odbiorcom ciągłości dostaw energii lub jej nośników. Z kolei już w sierpniu 2018 roku spółka PGE Systemy otrzymała decyzję od prezesa UKE o rezerwacji zasobów radiowych w paśmie 450 MHz. Stworzenie cyfrowej sieci łączności jest jednym z elementów budowy inteligentnej sieci energetycznej. Bezprzewodowa sieci LTE450 ma pozwolić szybciej i sprawniej przywracać zasilanie w czasie letnich i zimowych anomalii pogodowych. Łączność bezprzewodowa LTE450 ma ułatwić pracę dyspozytorów sieci zautomatyzować pracę rozdzielni energetycznych, obniżyć koszty lokalizowania awarii sieci energetycznych i umożliwić końcowym odbiorcom energii elektrycznej korzystanie z inteligentnych urządzeń.

Po otrzymaniu częstotliwości przeprowadzono z sukcesem testy rozwiązania z takimi dostawcami jak Ericsson oraz Nokia. Wynik pilotażu przedstawiono na konferencji we wrześniu 2019 roku, na której ogłoszono również współpracę firm Enea Operator, PGE Dystrybucja oraz PGE Systemy w ramach wdrażania sieci LTE 450 MHz. W styczniu 2020 roku Politechnika Warszawska opublikowała raport (byłem jednym z niezależnych ekspertów tworzących raport) wskazujący na korzyści z budowy sieci LTE 450 MHz. W 2020 roku miano przystąpić do wdrożenia sieci LTE 450 MHz, Grupa PGE rozstała się jednak z zarządem który pilotował wdrożenie. Nowy zarząd obiecuje że w roku 2021 rozpocznie się wdrożenie sieci LTE 450 MHz. Na 2021 rok w PGE zaplanowano uruchomienie postępowań zakupowych infrastruktury sieci. Prowadzone pilotaże LTE 450 miały potwierdzić możliwość rozszerzania wdrożenia nowych usług.  Obecnie Grupa prowadzi prace nad przygotowaniem ekspertyz i opinii technicznych dotyczących obiektów należących do PGE Dystrybucja, które będą używane w pierwszej kolejności do budowy sieci LTE 450. Kolejne planowane etapy obejmują także inne spółki energetyczne. Trwają m.in. uzgodnienia dotyczące przeprowadzenia pilotażu Smart Metering w sieci dystrybucji Enea Operator oraz rozpoczęcia prac badawczo-rozwojowych dotyczących telemetrii gazowej z Polską Spółką Gazownictwa. W przypadku spółki PSE (Polskie Sieci Energetyczne) ważne decyzje powinny zapaść w 2022 roku (umowa).

Należy na koniec podkreślić, że kwestia łączności dla sektora elektroenergetyki jest istotna, musi bowiem zostać uruchomiona inteligentna sieć, by sprostać chociażby wyzwaniom związanym z wdrożeniem OZE. Na horyzoncie jest również kwestia komunikacji i obsługi farm wiatrowych na Bałtyku.

Dodajmy do tego budowę 18 lat łączności dla kolei (GSM-R) czy brak łączności krytycznej dla Policji (a właśnie Policja ogłosiła inwestycję w przestarzały standard TETRA w 14 miastach wojewódzkich) i mamy pełny obraz polskiego tekturowego państwa. Państwa, którego zbytnio nie interesuje dialog, realizacja kompleksowej i holistycznej wizji we współpracy z rynkiem czy niezależnymi ekspertami w transparentnym dialogu. Państwa, którego nie interesuje eksperckie podejście do rozwiązania problemu.

Cały czas uważam, że państwo powinno:

1. wykorzystać całe pasmo 450 MHz na potrzeby nowoczesnej łączności LTE,
2. wykorzystać 8 MHz z pasma 700 MHz (osobne, dodatkowe 2 x 3 + 2 x 5 MHz, obok komercyjnego 2 x 30 MHz)
3. rozważyć, czy w ramach przetargu na komercyjne pasmo 700MHz (2 x 30) nałożyć obowiązek świadczenia łączności PPDR na jeden z góry określony sparowany blok 2 x 10 MHz  (na wzór czeski). Wygrany operator zaoferowałby kompleksową łączność radiową dla państwa i energetyki, wspierając budowę infrastruktury swoimi masztami i siecią radiową. Operator mógłby działać w ramach modelu MOCN czy MORAN, lub opcjonalnie MVNO (jak sieć Virve 2.0 w Finlandii)
4. na wzór sieci Safe-net w Korei Południowej, posiadać rdzeń sieci (ang. core), osobny dla energetyki (PGE) i komunikacji w państwie (Exatel), a docelowo i dla kolejnictwa (PKP PLK) czy komunikacji morskiej (SAR).
5. współpracować z sektorem prywatnym,
6. prowadzić konsultacje i dialog w transparentny i inkluzywny sposób, publikując publicznie wszelkie analizy (na wzór Skandynawii, liderów innowacji i cyfryzacji w Europie)

Czy państwo polskie przestanie być z kartonu?

Nie wiem, na razie nic się na to nie zanosi. Widzę za to więcej haseł jak “cyfrowa suwerenność”, kontr produktywnych dogmatów i nacjonalizmów, nielegalne zwolnienie prezesa UKE (link) i chęci budowania “misia”, na wzór rosyjskiej koncepcji budowy państwowej sieci 5G, kolejne wrzutki, bez konsultacji, do ustaw i całkowity brak przejrzystości analiz i procesu decyzyjnego. Nie widzę, aby kogoś w rządzie interesowała merytoryczna, ponad partyjna, ekspercka i holistyczna dyskusja oraz wizja zapewnienia łączności dla państwa i w kluczowych sektorach gospodarki. Naprawdę chciałbym się mylić, bo niezależnych ekspertów i wiedzę mamy na pewno. Tego jestem w 100% pewien.

Czym się różni Polska od Niemiec?

Chęcią współpracy oraz inkluzywnym dialogiem. To podstawowy element ekosystemu innowacji. Polska jest we “współpracy” na samym końcu w Europie (subindeks EU Innovation index). Bez chęci współpracy, rozmów z ekspertami, szukania kompromisów, włączania wszystkich stron nie zbudujemy innowacyjnej krajowej gospodarki. Patrząc na polityków, mam niestety wrażenie, że im na tym całkowicie nie zależy. Znowu, chciałbym się mylić.

W tej tematyce łączności PPDR polecam:

• Tero Pesonen: Otworzyło się okno transferowe dla migracji z sieci TETRA (link)
• Debata „Rzeczpospolitej”. 5G z korzyścią dla wszystkich (link)

Jeśli jeszcze nie pobrałeś najbardziej kompleksowego raportu o budowie sieci 5G w Polsce to koniecznie powinieneś się z nim zapoznać.

—

O 450connect
450connect GmbH jest jedynym w Niemczech operatorem częstotliwości radiowych 450 MHz. Celem firmy, której siedziba znajduje się w Kolonii w Niemczech, jest szybka budowa ogólnokrajowej, wysokowydajnej sieci mobilnej opartej na technologii LTE (4G i 5G) na potrzeby cyfryzacji niemieckiego przemysłu energetycznego i wodnego, a także innych infrastruktur krytycznych. Sieć radiowa 450MHz jest podstawowym warunkiem bezpiecznej i wysoce dostępnej komunikacji milionów krytycznych aplikacji typu M2M (machine-to-machine), a tym samym warunkiem udanego przejścia na energię i transformacji w kierunku zrównoważonego przemysłu i gospodarki. Równorzędnymi udziałowcami 450connect są: największy holenderski operator sieci energetycznej Alliander, konsorcjum regionalnych dostawców energii, E.ON oraz utility alliance 450, w skład którego wchodzą liczne przedsiębiorstwa komunalne, dostawcy energii i wody z udziałem spółki zależnej EnBW – Netze BW.

Krótkie opisy równorzędnych partnerów konsorcjum

1. O firmie Alliander AG:

Alliander jest liderem innowacji w dziedzinie cyfrowej infrastruktury energetycznej i oferuje produkty i rozwiązania dostosowane do potrzeb klientów w zakresie wdrażania nowych lokalnych koncepcji energetycznych. Jako dostawca usług i partner operatorów sieci, miast i gmin, Alliander zajmuje się planowaniem, instalacją i zarządzaniem operacyjnym infrastrukturą w dziedzinie energii, transportu i telekomunikacji.

2. O stowarzyszeniu przedsiębiorstw użyteczności publicznej 450
Utilities Alliance 450 reprezentuje grupę ponad 200 krajowych firm z branży energetycznej i wodociągowej. Inicjatywa opowiada się za niedyskryminującą, krajową, odporną na przerwy w dostawie prądu siecią radiową o częstotliwości 450 MHz, stworzoną przez branżę i dla branży, oraz dąży do jej wdrożenia. Zwolennicy Utilities Alliance 450 dostarczają produkty i usługi związane z energią elektryczną, gazem, wodą, ciepłem lub ściekami dla ponad 50% ludności Niemiec na ponad jednej trzeciej powierzchni kraju. Versorger-Allianz 450 Beteiligungs GmbH & Co.KG, założona w 2020 roku, posiada obecnie następujących komandytariuszy. Kolejnych 30 przedsiębiorstw przygotowuje się obecnie do przystąpienia.

• AVU Netz GmbH
• Creos Deutschland Holding GmbH
• DB Energie GmbH
• Energie Waldeck Frankenberg GmbH
• MVV Netze GmbH
• Netze BW GmbH
• Oberhessische Versorgungsbetriebe AG
• Rhenag Rheinische Energie AG
• Stadtwerke Osnabrück Netz GmbH
• TWS Netz GmbH
• Überlandwerk Mittelbaden GmbH & Co.KG
• VBV Wind GmbH

3. O konsorcjum komunalnych dostawców regionalnych

We współpracy z operatorem sieci radiowej 450connect GmbH regionalne przedsiębiorstwa użyteczności publicznej tworzą i obsługują już regionalne sieci radiowe 450 MHz na jednej piątej powierzchni Niemiec. Przedsiębiorstwa, w większości komunalne, wcześnie zainwestowały w niezawodną i wysoce dostępną platformę komunikacyjną do digitalizacji swoich sieci dystrybucyjnych. Dzięki wczesnej, opartej na partnerstwie współpracy pomiędzy nimi jako dostawcami infrastruktury i 450connect, osiągnięto szybkie sukcesy w rozbudowie sieci radiowej i aplikacjach obsługujących sieć. W skład konsorcjum komunalnych zakładów regionalnych wchodzą:

• EAM-Beteiligungen GmbH
• ENTEGA AG
• EWE NETZ GmbH
• Harz Energie GmbH & Co. KG
• RheinEnergie AG
• SachsenEnergie AG
• Stadtwerke Düsseldorf AG
• TEAG Thüringer Energie AG
• WEMAG AG
• Westfalen Weser Energie GmbH & Co. KG

4. O E.ON

E.ON jest prywatnym, międzynarodowym przedsiębiorstwem energetycznym z siedzibą w Essen, Niemcy, koncentrującym się na sieciach energetycznych i rozwiązaniach dla klientów. Jako jedno z największych przedsiębiorstw energetycznych w Europie, E.ON odgrywa wiodącą rolę w kształtowaniu ekologicznego, cyfrowego i zdecentralizowanego świata energii. Ponad 50 milionów klientów kupuje od E.ON prąd, gaz, produkty cyfrowe lub rozwiązania w zakresie elektromobilności, efektywności energetycznej i ochrony klimatu. Więcej informacji na stronie www.eon.com