Łączność dla służb mundurowych nazywa się w skrócie PPDR. Do tej pory wykorzystywano pasma głównie poniżej 500MHz stosując wiele standardów takich jak DMR, Tetra, Tetrapol, p.25. Łączność historycznie świadczyły dedykowane spółki pod nadzorem państwa, rzadko podmiot prywatny.

Postęp technologiczny sprawił, że już standard LTE gotowy jest do świadczenia usług PPDR, a tym bardziej będzie sieć 5G. W wielu krajach następuje więc migracja z sieci typu TETRA do sieci LTE (np. w Wielkiej Brytanii czy Finlandii).

Łączność dla służb można zapewnić w sieci operatora komórkowego oferując wyższy priorytet obsługi ruchu (np. tak obsłużono prezydencję Polską w Unii Europejskiej kiedy Polkomtel oferował służbom 3 literom wyższą jakość). Jak to działa? Po prostu policjant ma wyższy priorytet i nawet w czasie koncertu może rozmawiać, wyrzucając z sieci “zwykłych” konsumentów. Taki model przyjęto np. w Wielkiej Brytanii mocno promując inwestycje w sektorze prywatnym z udziałem EE, będące częściowo w rękach rządu brytyjskiego.

Międzynarodowe ciała dokonały jednak też standaryzacji pasm dla PPDR. Tak powstały pomysły wykorzystania dedykowanych PPDR w paśmie 450MHz czy ostatnio 700MHz.

Zgodnie z raportem ECC 239 jest dedykowane 8MHz na łączność PPDR w paśmie 700MHz. To osobne 8MHz od pasma 30 MHz, które jest na sprzedaż, odzyskane w ramach migracji telewizji naziemnej. U nas przewiduje się dostępność pasma około w połowie 2022.

Mamy zatem 2 x 5 MHz + 2 x 3MHz.  Niektórzy nawet mówią o niestandardowym łącznym 10MHz lub więcej gdyby skorzystać z 17MHz przerwy (przeznaczonej na SDL tj dodatkowe łącze w dół).

Co można na tym dedykowanym paśmie uzyskać np. na samych 5MHz?

W pełnej wersji (256 QAM w ruchu do klienta + 4×4 MIMO) mamy 100 Mbps w dół i 12,5 MBps w górę. Przy 8 czy 10 MHz dochodzimy nawet do prawie 200 Mbps.

Co robią kraje z PPDR?

Finlandia przeznaczyła dedykowane pasmo 700MHz na PPDD i migruje właśnie w ramach projektu VIVRE 2.0 to LTE do końca roku 2025.

Francja właśnie tak wdraża PPDR w paśmie 700MHz (5+3 MHz tj pełne 8MHz). Francuzi migrują z kolei z Tetrapolu:

Wykorzystywane są przy tym sieci komercyjne i własne (link). Francuzi swoją drogą przedstawiali z Roland Berger fajny harmonogram:

Słowenia wybiera mix: niekrytyczny ruch PPDR w sieci operatora prywatnego, a krytyczny w paśmie 2x5MHz (dodatkowym). Dodatkowo warunek – operatorzy, którzy wygrali 700MHz muszą obsłużyć PPDR MVNO (operatora wirtualnego) w swojej sieci z wyższym priorytetem.

Podobnie zaawansowana jest Wielka Brytania w migracji ze starych technologii do nowej, szerokopasmowej w ramach łączności ESN we współpracy z EE (British Telecom). Spółka ta została wybrana do zarządzania siecią PPDR. Wykorzystano bieżącą sieć EE, dodatkowo zagęszczając ją, włączając priorytetyzacje, a warstwa 4G dodana w 1800 MHz, 800MHz czy 2600Mhz. Rozdzielono przy tym szkielet sieci (dedykowany w ESN) czy wybudowane dodatkowe maszty by dotrzeć z PPDR wszedzie (pisałem o synergii między prywatnym sektorem a publicznym tutaj)

Dania z kolei podjęła decyzję o migracji z systemy C2000 (Chińska Hytera) na systemy LTE lub inne, również PPDR w 700MHz  na 8MHz (link1).

Inny ciekawy przypadek to przypadek Łotwy czy Litwy. Jak właśnie się dowiedziałem w trakcie 2 edycji 5g techritory  obowiązek świadczenia PPDR wpisany będzie w aukcję 700MHz na jednego z wygranych (np. LMT na Łotwie). Innymi słowy operator będzie miał dodatkowy obowiązek skorzystania z dodatkowego pasma 8MHz i zapewnienia w nim łączności PPDR.

Norwegia rozważa dystrybucję całego pasma do operatorów i nałożenie obowiązku świadczenia usług PPDR.

Zwracam przy tym uwagę, że w każdym kraju Unii Europejskiej dystrybucja pasma 700MHz nastąpi na zasadach komercyjnych.

Jakie scenariusze dla Polski?

Jednym z nich może być model brytyjskie gdzie jeden wygrany podmiot w przetargu publicznym świadczy usługi PPDR dodatkowo otrzymując pasmo 8MHz. Dodatkowo sieć PPDR wykorzystuje dedykowany własny szkielet sieci który obsługuje Exatel. Możemy mieć model Słoweński (fragment własnej sieci + PPDR MVNO w sieci zwykłych operatorów). Są i inne.

Strategiczna analiza potrzebna

Niestety nie widzę w przestrzeni publicznej żadnej analizy na ten temat. Sprawa jest bowiem nietrywialna. Niektórzy mogą przeznaczyć nawet całe 10MHz (z 30MHz przeznaczonych w ramach aukcji) sprzedając tylko 20MHz, inni oferują dedykowane PPDR na osobnych 8Mhz czy 5MHz czy nawet tylko 3Mhz. Z tym wszystkim wiążą się różne wpływy do budżetu, zakłócenia dla telewizji naziemnej, koszty budowy sieci (rośnie liczba masztów wraz z mniej szerokim pasmem), promocji sektora prywatnego, zaufania do państwa, ponowne wykorzystania elementów (szkielet, backhaul, radio), liczba wykorzystanych dostawców w szkielecie sieci, dostawcy radia czy dostępność urządzeń wspierających dane rozwiązanie.

Mamy również bardzo ważne wątki prawne, zapewnienia konkurencji przy dystrybucji pasma, mamy wątki związane z zapewnieniem bezpieczeństwa dla państwa na wypadek wojny (chociaż tutaj są regulacje – wojsko w czasie wojny przejmuje dowolny sprzęt i łączność np. Orange.  Mówienie więc o cyfrowej suwerenności z uwagi na fakt, że państwo straci komunikację w trakcie wojny jest nieporozumieniem). Niektórzy twierdzą, że Państwo nie ma swojej sieci komórkowej i dlatego trzeba ją zbudować z udziałem państwa w telco. Dlaczego? By mieć sieć na czas wojny. Przypominam jednak, że operatorzy w Polsce tacy jak Orange są wyznaczeni jako przedsiębiorcy o znaczeniu gospodarczo-obronnym zgodnie rozporządzeniem rady ministrów z dnia 2 sierpnia 2016 r. Chodzi też tutaj o przepisy o militaryzacji przedsiębiorców i wynikające z tego obowiązki w najwyższym odniesieniu z Ustawy o Powszechnym Obowiązku Obrony RP (DECYZJA Nr 462/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 16 listopada 2015 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu wykonywania przez organy wojskowe zadań w zakresie militaryzacji oraz DECYZJA Nr 82/MON MINISTRA OBRONY NARODOWEJ z dnia 17 maja 2019 r. w sprawie wprowadzenia do użytku „Wytycznych do planowania operacyjnego i przygotowania przedsiębiorców do funkcjonowania w warunkach zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa i w czasie wojny”).

W czasie wojny po prostu państwo przejmuje władzę na dowolną siecią z rozporządzenia. Zresztą państwo, może też wyłączyć internet w Polsce. Przykładowo ustawa o prawie telekomunikacyjnym w „sytuacji wystąpienia szczególnego zagrożenia” umożliwia prezesowi UKE nakazanie operatorowi „ograniczenia niektórych usług telekomunikacyjnych” (art. 178 ust. 2). Nakaz można przekazać ustnie, a wykonalność jest natychmiastowa, a ustawa nie przewiduje odwołania. Przewiduje za to możliwość „niezwłocznego blokowania połączeń telekomunikacyjnych lub przekazów informacji” (art. 180.1) np. w przypadku ryzyka dla porządku publicznego.

Wracając, mamy też wątek Open Ran (na razie brak wsparcia dla 5G), budowy prawdziwej własności intelektualnej w Polsce czy wspólnej infrastruktury na terenach wiejskich, zachowując konkurencję na terenach zurbanizowanych czy budowę JV między operatorami dla infrastruktury pasywnej.

Ogólnie – duuużo wątków.

To nie jest dokument do przygotowania w miesiąc czy dwa. To dokument na minimum 6 miesięcy, a proces z konsultacjami – minimum 12 miesięcy.

W projekcie powinny przy tym wziąć wszystkie strony, takie jak UKE (regulator rynku), Ministerstwo Cyfryzacji, MSWIA, MON,  KPRM, EMITEL (telewizja naziemna). Powinni do niej być zaproszeni obywatele i NGOs. Państwo powinno działać tutaj przejrzyście i budować do niego zaufanie. Polska słynie z braku przejrzystości i braku współpracy. Taki projekt mógłby pokazać, że jest inaczej. Gorąco do tego zachęcam, oferując swoją pomoc jako zwykły obywatel. Liczę też na inne think tanki, których niestety w Polsce jest mało, gdyż nie ma u nas kultury zlecania prac think tankom.

PS. W zakresie standaryzacji PPDR

ECC DECISION (16)02 OF 17 JUNE 2016 ON HARMONISED TECHNICAL CONDITIONS AND FREQUENCY BANDS FOR THE IMPLEMENTATION OF BROADBAND PUBLIC PROTECTION AND DISASTER RELIEF (BBPPDR) SYSTEMS, AMENDED ON 8 MARCH 2019

1.698-703 MHz (uplink) / 753-758 MHz (downlink) those specified in Annex 1;
2.703-733 MHz (uplink) / 758-788 MHz (downlink) those specified in ECC/DEC/(15)01 [16];
3.733-736 MHz (uplink) / 788-791 MHz (downlink) those specified in Annex 1;

1.450.5-456.0 MHz (uplink) / 460.5-466.0 MHz (downlink) those specified in Annex 2;
2.452.0-457.5 MHz (uplink) / 462.0-467.5 MHz (downlink) those specified in Annex 2;
3.410.0-415.0 MHz (uplink) / 420.0-425.0 MHz (downlink) those specified in Annex 3;
4.411.0-416.0 MHz (uplink) / 421.0-426.0 MHz (downlink) those specified in Annex 3;
5.412.0-417.0 MHz (uplink) / 422.0-427.0 MHz (downlink) those specified in Annex 3;

PPS. Dyskusje toczą się również czy nie wystandaryzować PPDR w paśmie 420MHz. Obecnie PPDR posiada pasmo w 450MHz oraz 700MHz