W weekend postanowiłem sprawdzić ile wydajemy na IT w administracji. W tym celu przejrzałem ustawę budżetową na rok 2024. Okazuje się, że na jej podstawie nie da się tego stwierdzić, gdyż np. różne jednostki państwa (w tym powołane w celach np. rozwoju IT) są różnie zaklasyfikowane (np. spółka z.o.o.), a część wydatków np. jest wpisana w dużą pozycję np. na kwotę 14 mld PLN w opisie “pozostałe” (np. Centrum eZdrowia jako 85195 – Pozostała działalność). Sprawdziłem więc kilka stron BIP różnych jednostek (np. Centrum eZdrowia) by sprawdzić plan finansowy na 2023 lub wykonanie z 2022 roku (sprawozdanie) by “złapać” chociaż poziom wydatków. W sprawozdaniach można znaleźć pozycję wynagrodzenie, ale ona coraz mniej znaczy wraz z występowaniem pozycji “usługi obce” (gdzie wpadnie np. body leasing). Do tego część urzędów stosuje swoisty outsourcing. Są pewne działy budżetu, które wprost przynależą do informatyzacji (głównie dział 27 do którego przypisana jest “Grupa Ministerstwa Cyfryzacji” na kwotę 1,67 mld PLN) ale i tak uzyskana kwota jest całkowicie niewystarczająca i wybrakowana. Prawie każdy resort/urząd ma bowiem “swoje IT” np.

• MF posiada Aplikacje Krytyczne (spółka z o.o. z dotacją 102 mln PLN) oraz Centrum Informatyki Resortu Finansów (z wydatkami na 678 mln PLN w 2024 – dane z załącznika 2, część 19 ustawy budżetowej).
• GUS działalność Centrum Informatyki Statystycznej (39 mln PLN z ustawy budżetowej)
• MZ wspomniane Centrum eZdrowia (Brak zapisów w ustawie budżetowej. Plan na rok ubiegły to 341 mln PLN)
• MC posiada COI (620 mln PLN na rok 2024, załącznik 12, tabela 4) oraz NASK/IŁ (dotacje na blisko 450 mln)
• ARMiR ma nową spółkę Agro Aplikacje – w projekcie planu finansowego ARiMR na 2023 r. Agencja przewidziała wydatki w kwocie 169,8 mln PLN na zapewnienie zewnętrznych usług utrzymania systemów informatycznych ARiMR, w tym 29 mln PLN na utrzymanie systemów informatycznych ARiMR przez spółkę Agro Aplikacje Sp. z o.o
• Rolnictwo – duże budżety w KRUS i KOWR
• Ministerstwo Sprawiedliwości – informatyzuje sądy, KRS, procesowanie spraw poprzez systemy z sektora prywatnego. Historycznie była podjęta próba wywłaszczenia praw własności do programów np. od firmy Currenda (Link1, Link2).
• ZUS – Duża jednostka IT w ZUS (ponad 800 osób)
• Zakład Informatyki Lasów Państwowych im. Stanisława Kostki
• Operator Chmury Krajowej jako JV pomiędzy PKO BP, a PFR (w roku 2022 ponad 200 mln kosztów, sprawozdanie finansowe w XML ze stron e-krs)
• Ministerstwo Edukacji i Nauki – Informatyczne Centrum Edukacji i Nauki oraz częściowo IBE

itd itp – można dalej wymieniać. Ciekawostką było dla mnie np. Ministerstwo Sprawiedliwości. Czytając budżet znalazłem nową jednostkę – Centrum Cyberbezpieczeństwa Zamość w Zamościu. Powołano ją w 2021 roku i w roku 2024 kosztować nas będzie 10 mln PLN. Z dokumentów powołania wynika, że ma bronić Ministerstwa Sprawiedliwości przed cyber atakami, oferować usługi i jest to prawdopodobnie dawne Biuro Centrum Bezpieczeństwa w MS. Jednostka rozstrzygnęła przetarg w 2022 roku na ponad 40 mln PLN na body leasing (wynajem specjalistów). Na stronach BIP jednostki oraz stronie www próżno jednak szukać sprawozdań finansowych, regulaminów, statutów, struktury organizacyjnej itp.  Czarna dziura w zakresie wiedzy podatnika o jednostce.

Podsumowując, nie ma jednego miejsca grupującego ww dane na temat wydatków na IT w administracji. Pojedyncze rzeczy (jak np. COI) znajdziemy w ustawie budżetowej (załącznik 12, tabela 4 do ustawy budżetowej), jednak znaczna część informacji znajduje się poza nią. By sprawdzić np. sprawozdania finansowe Aplikacji Krytycznych trzeba udać się na strony e-KRS, odnaleźć sprawozdanie finansowe w XML, pobrać je, a następnie otworzyć w czytniku sprawozdań finansowych. Nie ma bowiem tych sprawozdań na stronach powoływanych spółek z o.o.. W przypadku Aplikacji można znaleźć w budżecie dotację nad ponad 100 mln PLN.

Podobnie wygląda sprawa hostowania danych czy liczby systemów. Tutaj została podjęta próba inwentaryzacji poprzez system BASIA, a obecnie SIST przy Instytucie Łączności (link, link2). Jednak obawiam się, że mogą być to dane niepełne (raportuje blisko 2000 jednostek, ale ile z nich rzetelnie?). Gdybyśmy np. ustalili serwerownię każdego z tych systemów, następnie zaczęli szukać prostej synergii na hostingu, a następnie na procesach to jestem pewien, że mówimy o wielomilionowych oszczędnościach dla podatnika.

Dzisiaj każda z ww. spółek i jednostek ma swoje procesy, polityki kadrowe, osobne wydatki np. na PR/komunikację by zrekrutować pracownika czy zakomunikować swój sukces itp sprawy.  Gdyby tak spróbować je “uspójnić”? Zacząć budować wspólny parasol nawet wizualizacyjnie tak jak powstała strona gov.pl dla resortów? Mówimy o znacznych oszczędnościach chociażby na komunikację. Mówimy przy tym o jakiejkolwiek przejrzystości. Gdyby bowiem traktować nasz kraj jako spółkę, to członek zarządu ds IT nie jest w stanie absolutnie powiedzieć ile “spółka o nazwie Polska” wydaje i na co w IT. Jest to całkowicie niemożliwe do określenia. Prawdopodobnie znacznie lepszą wiedzę mogą mieć takie spółki jak Assecco czy IBM itp które obsługują sektor publiczny i “widzą” swoich klientów. Zwracam przy tym uwagę, że pomijam przy tym wydatki np. spółek Skarbu Państwa. Piszę jedynie o administracji, w której różne resorty tworzą swoje aplikacje mobilne. Do tego dochodzą oczywiście samorządy, które wg wielu dostawców sprzętu i usług wydają drugie tyle co urzędy centralne.

W mojej ocenie powinna być podjęta próba i konkretne działania, które przynajmniej dokonają solidnej inwentaryzacji. Dzisiaj mamy dosyć szczątkowe dane, ale miejscami mamy już pewny fragment (np. SIST w IŁ).